Αρχή

Στην εργασία αυτή θέλουμε να φτιάξετε με το εργαλείο Cmap Tools έναν απλό εννοιολογικό χάρτη που θα περιέχει τουλάχιστον τρεις (3) έννοιες συνδεδεμένες μεταξύ τους και δύο (2) γραμμές σύνδεσης των εννοιών.

Γενικά  

Ένας εννοιολογικός χάρτης χρησιμοποιείται για τη συλλογή, εξερεύνηση και ανταλλαγή πληροφορίας και γνώσης. Αποτελείται από κόμβους (nodes) και κελιά (cells) που περιέχουν έννοιες, στοιχεία ή ερωτήσεις, καθώς και από συνδέσμους.

Ο κόμβος είναι η ερευνητική ιδέα, η αφετηρία. Οι σύνδεσμοι φέρουν  τίτλο που εξηγεί τη σχέση ανάμεσα στους κόμβους και αποτελούνται από μία γραμμή που μπορεί να έχει βέλος στο ένα ή και στα δύο άκρα της, αν θέλουμε να δείξουμε τη μονόδρομη ή αμφίδρομη πορεία της σχέσης και μπορεί να διαβαστεί σαν μια πρόταση.

Στα συστήματα της εννοιολογικής χαρτογράφησης, εκτός από τον εννοιολογικό χάρτη (concept map),  συμπεριλαμβάνεται και το νοητικό διάγραμμα (mind map).

Συχνά, οι δύο αυτές κατηγορίες παρά τις διαφορές τους αλληλοεπικαλύπτονται και οι όροι χρησιμοποιούνται για το ίδιο πράγμα.

Οδηγίες

1.  Κατεβάστε το πρόγραμμα Cmap Tools από τη σελίδα http://cmap.ihmc.us/download (σας ζητάει αρχικά να κάνετε εγγραφή) και εγκαταστήστε το στον υπολογιστή σας.

Προσοχή:  Το αρχείο που θα κατεβάσετε είναι μεγάλο (περίπου 90 MB η έκδοση για Windows).

2.  Χρησιμοποιώντας το εικονίδιο συντόμευσης Cmap Tools (είτε από την επιφάνεια εργασίας είτε από το φάκελο αρχείων του προγράμματος που δημιουργήθηκε κατά την εγκατάσταση), μπορείτε να "τρέξετε" το πρόγραμμα. Την πρώτη φορά που το τρέχετε, σας ζητάει να πληκτρολογήσετε τα στοιχεία σας, όπως στο παράδειγμα της εικόνας.

Στη συνέχεια ανοίγουν 2 παράθυρα, το πρώτο είναι του προγράμματος και το δεύτερο, το Untitled 1 (Χωρίς τίτλο 1), είναι το αρχείο που θα περιέχει τον εννοιολογικό σας χάρτη.

3.  Στο μεγάλο χώρο του Untitled 1, κάνοντας διπλό κλικ φτιάχνετε ένα κόμβο (κουτάκι για καινούρια έννοια).

4.  Ο κόμβος εμφανίζεται με μπλε εξωτερική γραμμή, άρα είναι επιλεγμένος, οπότε :

Με τον ίδιο τρόπο, φτιάξτε και έναν τρίτο κόμβο συνδεδεμένο είτε με έναν από τους δύο προηγούμενους είτε και με τους δύο.

Προσοχή :  Αν τα δύο βελάκια δεν είναι ορατά, κάντε κλικ στο άσπρο φόντο έξω από τον υπάρχοντα κόμβο και μετά επιλέξτε πάλι τον κόμβο.

5.  Συμπληρώστε :

α) μέσα στους 3 κόμβους/κουτάκια, ισάριθμες έννοιες - συνήθως ουσιαστικά ή επίθετα

β) πάνω στις γραμμές σύνδεσης, τις λέξεις “κλειδιά” - συνήθως ρήματα - που συνδέουν εννοιολογικά τους κόμβους ανά δύο.

6.  Αφού ολοκληρώσετε το χάρτη σας, αποθηκεύστε τον ως εξής : από το οριζόντιο μενού του Untitled 1, επιλέξτε  File -> Save Cmap  (ή Αρχείο -> Αποθήκευση Cmap) και στο νέο παράθυρο που ανοίγει, συμπληρώστε το όνομα του αρχείου (σας συνιστούμε να χρησιμοποιήσετε λατινικούς χαρακτήρες) και όποιο άλλο πεδίο θέλετε και τέλος πατήστε Αποθήκευση. Ο χάρτης σας θα αποθηκευτεί στο φάκελο “My Cmaps” που βρίσκεται μέσα στα “Έγγραφά μου”.

Προσοχή :  Σας συνιστούμε το όνομα με το οποίο θα αποθηκεύσετε το αρχείο σας να είναι με λατινικούς χαρακτήρες και αυτό γιατί, σε κάποιες δικτυακές υπηρεσίες που αναρτάτε αρχεία, μπορεί να προκύψουν σφάλματα στην αποστολή ή/και στην λήψη των αρχείων όταν αυτά περιέχουν στο όνομά τους ελληνικούς χαρακτήρες.

7.  Ανεβάστε το αρχείο .cmap είτε στον προσωπικό σας χώρο στο ΠΣΔ είτε εναλλακτικά στον dropbox λογαριασμό σας.

Παρατηρήσεις - Χρήσιμες συμβουλές 

α) Το σημείο πάνω στη γραμμή σύνδεσης όπου γράφουμε το ρήμα, δεν έχει εξωτερικό πλαίσιο, δεν είναι κουτάκι (προκαθορισμένη επιλογή), όμως αν το επιλέξετε, σας δίνεται η δυνατότητα να του προσθέσετε πλαίσιο και να το μορφοποιήσετε όπως εσείς θέλετε. Μπορείτε επίσης επιλέγοντάς το να φτιάξετε πολλαπλές συνδέσεις (διακλαδώσεις) χρησιμοποιώντας το ίδιο ρήμα.

β) Μια λεπτομέρεια :  όταν γράφετε ελληνικές λέξεις στο χάρτη σας (είτε στους κόμβους είτε στις γραμμές σύνδεσης), τα τονισμένα φωνήεντα δείχνουν λίγο περίεργα.

γ) Τόσο οι κόμβοι όσο και οι γραμμές σύνδεσης αποτελούν αντικείμενα σχεδίασης. Μπορούμε επομένως να τα επιλέγουμε, να τους αλλάζουμε μέγεθος, να τα μετακινούμε, να τα μορφοποιούμε ανάλογα με τις επιθυμίες μας κλπ, όπως ακριβώς κάνουμε σε κάποιο έγγραφο εμπλουτισμένο με εικόνες και αντικείμενα σχεδίασης χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου. Όλες οι δυνατότητες περιέχονται στο παράθυρο “Στυλ” που συνοδεύει από δεξιά το Untitled 1 αρχείο. Έτσι με τις αντίστοιχες επιλογές μπορείτε να μορφοποιήσετε τον κόμβο (σχήμα, φόντο, γραμματοσειρά, χρώμα, μέγεθος κλπ), τη Γραμμή σύνδεσης (σχήμα, χρώμα, πάχος κλπ), καθώς και το ίδιο το Cmap ( χρώμα φόντου ή εικόνα φόντου κλπ).

Παραδοτέο

Ακολουθώντας τις οδηγίες, θέλουμε

1) να φτιάξετε έναν απλό εννοιολογικό χάρτη που να περιέχει τουλάχιστον :

α) 3 κόμβους (κουτάκια)  και  β) 2 γραμμές σύνδεσης

2) να συμπληρώσετε :

α) τις έννοιες μέσα στους κόμβους (προτιμήστε ουσιαστικά ή επίθετα) και καλό είναι οι έννοιες που θα χρησιμοποιήσετε να είναι σχετικές με το μάθημά σας

β) τις λέξεις “κλειδιά” πάνω στις γραμμές σύνδεσης - οι λέξεις αυτές συνήθως είναι ρήματα

3) να αποθηκεύσετε τον χάρτη σας και να ανεβάσετε το .cmap αρχείο στο ΠΣΔ ή στο dropbox

4) να δώσετε στην υποβολή σας ενεργό σύνδεσμο που θα οδηγεί σε αυτό το .cmap αρχείο.

(Για παράδειγμα, αν ανεβάσετε το αρχείο στο ΠΣΔ, η διεύθυνση που θα υποβάλετε θα είναι της μορφής :  http://users.sch.gr/username/filename.cmap, όπου “username” το όνομα χρήστη που έχετε στο ΠΣΔ και “filename” το όνομα που έχετε δώσει στο .cmap αρχείο)

 

Παράκληση :  Φτιάξτε το χάρτη σας στα ελληνικά, για να μπορούμε να καταλάβουμε τι λέει.

 

Παραδείγματα - Κανόνες 

Δείτε εδώ παραδείγματα εννοιολογικών χαρτών και κανόνες για τη δημιουργία τους.

Και ας έχουμε υπόψη μας ότι “δεν είναι απαραίτητα εννοιολογικός χάρτης οποιοδήποτε σχήμα με έννοιες ”.

 

Σας ενδιαφέρει  

Αφού δημιουργήσετε και αποθηκεύσετε το χάρτη σας (με μορφή .cmap), μπορείτε στη συνέχεια να κάνετε εξαγωγή του σε ποικίλες μορφές. Από το οριζόντιο μενού, στο παράθυρο με το χάρτη σας, επιλέξτε File -> Export Cmap As ... , οπότε θα ανοίξει η λίστα με όλες τις δυνατές επιλογές. Σας προτείνουμε να δοκιμάσετε τις μορφές image file, portable document format (pdf), web page.

Για περισσότερη βοήθεια δείτε σχετικό βίντεο

Using Cmap Tools

1o βιντεάκι