Μετά τη «στάση του νίκα» μεγάλο μέρος της Πόλης ξαναχτίζεται. Ο ναός της Αγίας Σοφίας είναι το πρώτο και το μεγαλύτερο έργο. Η Μεγάλη Εκκλησία γίνεται κέντρο της θρησκευτικής και της εθνικής ζωής του Βυζαντίου.

Η αρχιτεκτονική καινοτομία της Αγίας Σοφίας προέρχεται από το συνδυασμό δύο παλαιότερων ρυθμών ρωμαϊκής παράδοσης: της βασιλικής με επικλινή στέγη (π.χ. Αγιος Δημήτριος στη Θεσσαλονίκη) και του περίκεντρου ναού, όπου πάνω σε μια κυκλική ή οκταγωνική βάση στηριζόταν ο κυκλικός τρούλος της οροφής (π.χ. Ροτόντα Αγίου Γεωργίου Θεσσαλονίκης). Αυτοί οι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί είχαν χρησιμοποιηθεί κατά τη ρωμαϊκή περίοδο για την ανέγερση δημόσιων κτιρίων και είχαν υιοθετηθεί από τους πρώτους χριστιανούς για το χτίσιμο των ναών τους. Με το συνδυασμό των δύο ρυθμών δημιουργήθηκε ένας νέος, της Βασιλικής με τρούλο, που χρησιμοποιήθηκε, κατά κανόνα, για λατρευτικά κτίσματα.